MÜSİAD KIRSAL KALKINMA VE TARIMIN GELECEĞİ

SAYFA 131 ithal edilip çoğaltılarak uygun bölgelerde yetiştirilebilir. Bu süreç devam ederken, melezleme çalışmaları ile üretim potansiyeli yüksek olan farklı ekolojilere uyumlu yeni ırklar da geliştirilebilir. Böylece düşük verimli hayvan materyali nedeniyle yaşanan üretim kayıpları azaltılırken, diğer yandan bölge koşullarına adapte olan yeni ırkların geliştirilmesi mümkün olur. Canlının yaşamını sürdürebilmesi için iç ortamın dengede olması ve çevreye uyum sağlaması gerekmektedir. Normalden farklı şartlar hayvanlarda stres oluşturmakta ve bu strese karşı hayvanlar bir takım tepkilerle ortama uyum sağlamaya çalışmaktadır. Çeşitli ırklar, doğal ve yapay seleksiyonun etkisi ile özgün çevre koşullarına uyum sağlamışlardır. Buna karşılık bazı ırklar ise bir kıtanın çeşitli bölgelerinde veya pek çok ülkede sayıları milyonlarla ifade edilen populasyonlar oluşturabilmişlerdir. Bunlar “adaptasyon yeteneği yüksek” olarak adlandırılırlar. Bu nedenle ırk tercihi yapılırken, ırkın bölge koşullarına uyum gösterebilme (adaptasyon) yeteneği de göz önünde bulundurulmalı ve verim özelikleri değerlendirmeye alınmalıdır. Çiftlik hayvanlarında verim artışı, genotip ve çevre şartlarının ıslahı ile mümkündür. Bakım besleme koşullarının iyileştirilmesiyle üzerinde durulan genotipin çeşitli verimleri ancak bu genotipin biyolojik sınırları ölçüsünde artırılabilmektedir. Bu nokta itibarıyla mevcut genotipte verim, istenilen düzeyde değilse genetik ıslah çalışması gerekir. Genetik ıslah çalışmalarında kullanılacak olan ırkın seçimi ve bu ırkın adaptasyon yeteneği, yapılan çalışmanın başarısını belirler. İklim koşulları adaptasyon mekanizmaları üzerinde etkili olup çevre sıcaklığı, solar radyasyon, rüzgâr hızı ve hava nemi hayvanları etkileyen önemli stres faktörleridir. Hayvanların değişen çevre koşullarına uyum gösterme yeteneğinin yüksek olması, hayvanların değişen koşullara uyumlu mekanizmalar geliştirmeleri ile mümkündür. Hayvanların adaptasyon yeteneğinin ortaya konulmasında döl verimi, döllerin yaşama gücü, besi gücü, süt verimi gibi verim özelliklerinin yanında yem ve su tüketimi, solunum sayısı, nabız sayısı, rektal sıcaklık gibi hayvanın refahını gösteren özelliklerden de yararlanılmaktadır. Sıcakkanlı çiftlik hayvanları, çevre sıcaklıklarına karşı, vücut sıcaklıklarını dengede tutmak için çalışırlar. Bunun için çevre sıcaklığının değişim yönüne (sıcak veya soğuk) ve düzeyine göre davranışsal ve fizyolojik değişimler yaşarlar. Çevresel sıcaklık arttıkça, çiftlik hayvanları bir yandan aktif ısı yayma mekanizmaları olan terleme ve soluma düzeyini, diğer yandan da nabız sayısını artırır. Soluma, sıcak baskısının karşılanmasında önemli bir ısı yayma aracı olup soluma hızı ile nabız hızı, değişik iklimlere uyumda önemli bir kriterdir. Bir bölgeye yeni genotipler getirildiğinde onların farklı yetiştirme koşullarındaki uyum yeteneklerinin araştırılması ve elde edilen sonuçlara göre öneri yapılmalıdır. Bölgenin yerli genotiplerinin adaptasyon parametreleri bakımından rahat olması bunun göstergesidir. KIRSAL KALKINMA VE TARIMIN GELECEĞI RAPORU - 2021