MÜSİAD KIRSAL KALKINMA VE TARIMIN GELECEĞİ

270 SAYFA Moleküler Markörlerin Kullanım Alanları Farklı bireylere ait DNA bilgisindeki çeşitliliği işaretleyen DNA markörler, bireylerdeki kalıtsal çeşitliliğin ortaya çıkarılması, bireylerin kimlik tespiti, genetik hastalıkların tanısı, istenilen karakterlerin mevcudiyet analizi, fenotiplerin tahmin edilmesi, patojen, kuraklık, tuz stresi gibi biyotik/abiyotik streslere karşı tolerant yeni çeşitlerin geliştirilmesi, arzu edilen karakterlerin iyileştirilmesi gibi yaygın bir uygulama alanına sahiptir. Örneğin, pirinçte bakteriyel yanıklık direnci; pirinç, manyok ve muzda artan beta karoten içeriği ve pirinçte suya batma toleransı gibi çeşitli bitkilere önemli genlerin verimli bir şekilde introgresyonunda kullanılmıştır. Hayvanlarda da tarımsal öneme sahip, büyüme, ağırlık, süt verim/bileşimi, et kompozisyonu, yağlılık, yavru sayısı, hastalık direnci, parazit direnci gibi karakterler genlerin yanı sıra çevresel faktörlerin de etkisi altında olan karmaşık genetik mekanizmalara sahip kantitatif karakterlerdir. Bu tarz karakterlerden sorumlu gen bölgelerine QTL denilmektedir. Çiftlik hayvanlarında ekonomik öneme sahip karakterlerden sorumlu QTL bölgelerinin belirlenmesi ve bu bölgelerle bağlantılı genetik markörlerin aydınlatılması hayvan ıslahında oldukça önemli ve kârlı geri dönüşümlerdir. Moleküler markörlerin klasik ıslah ile birlikte kullanılması, bireylerin performans ve fenotiplerinin önceden tahmin edilmesi hayvan ve mahsul yetiştiriciliğine önemli katkılar sağlayacaktır. Moleküler markörlerin uygulama alanlarını temel olarak listeyecek olursak şu şekilde sıralanabilirler: Genetik çeşitliliğin değerlendirilmesi ve popülasyonların genetik karakterizasyonu; genotiplerin kimlik tespiti; popülasyon, akrabalar ve ebeveyn materyalleri arasındaki genetik farklılığın tahmini; gen kaynaklarının korunması; tarımsal öneme sahip genlerin klonlanması, geliştirilmesi; monogenik ve kantitatif özellik lokuslarının (QTL) tespiti; dna markörleri aracılığı ile seçim ve faydalı gen dizilerinin tanımlanması. Genetik Çeşitlilik ve Gen Kaynaklarının Değerlendirilmesi Genetik çeşitlilik kavramı, farklı bireyler arası kalıtsal bilginin zenginliği olarak ifade edilmektedir. Belirli bir coğrafik bölgede var olan ve belirli bir türe ait genotipler doğal bir gen havuzu meydana getirmektedir. Bu gen havuzu, ıslah programlarının genetik kaynaklarını oluşturmaktadır. TARIMDA GENETIK MÜHENDISLIĞI VE UYGULAMA ALANLARI KIRSAL KALKINMA VE TARIMIN GELECEĞI RAPORU - 2021