MÜSİAD KIRSAL KALKINMA VE TARIMIN GELECEĞİ

SAYFA 273 yeteneği iyileştirilmiş ürünler geliştirilmesine olanak sağlamaktadır. DNA’nın keşfinin ardından genom düzenleme araçlarının geliştirilmesiyle genetik mühendisliği ve rekombinant DNA teknolojisi modern tarımsal biyoteknoloji araçlarından birisi haline gelmiştir. Kısaca; genom manipülasyonu (genom düzenlenmesi), bir organizmanın kalıtsal bilgisinin rekombinat DNA teknolojisi kullanılarak modifiye edilmesi olarak tanımlanabilir. Bu amaçla, DNA kesen, yerleştiren ve manipüle edebilen çeşitli enzim sistemleri geliştirilmiştir (Meganükleazlar, TALENS, ZFNs ve CRISPR/Cas vb.). Yeni nesil genom teknolojilerinden biri olan CRISPR/Cas genom düzenleme sistemi hayvan ve bitki biyoteknolojisinde bir devrim niteliğinde olup son yıllarda en geniş çapta kullanılan genom düzenleme aracı olarak bilinmektedir. Tarımda CRISPR araçlarının umut verici kullanımları, buğday, mısır ve domates gibi ekin bitkilerinde başarı ile gösterilmiştir. CRISPR sistemi, ekonomik değeri yüksek birçok sebze ve meyvede verim ve kalite özelliklerinin iyileştirilmesi yönünde başarı ile uygulanmıştır. Örneğin, uzun raf ömrü, likopen ve antioksidan içeriği yüksek ve partenokarpik domates; kesildiğinde kararmayan mantar, patates ve patlıcan; kuraklık stresi sırasında verim kararlığı gösteren mısır çeşitleri gibi arzu edilen kalite karakterleri bakımından iyileştirilmiş çeşitler geliştirilmiştir. Ayrıca, ekinlerin çeşitli hastalıklara karşı direnç geliştirmesi amacı ile de etkili bir şekilde uygulanmıştır. Örneğin; çeltik yanıklığı hastalığına dirençli pirinç; potyvirüse dayanıklı hıyar; yaprak kıvrılması hastalığına dirençli pamuk; birçok patojene ( P. syringae, P. capsici, Xanthomas spp. ) karşı dirençlilik sergileyen domates, yıkıcı külleme mantarına karşı dirençli buğday, narenciye canker hastalığına dirençli narenciye gibi birçok ürün CRISPR genom düzenleme aracı ile geliştirilmiştir. CRISPR/Cas sisteminin etkin uygulamalarının gösterilmesiyle, son yıllarda bu yöntem gerçek anlamda sebze ıslahında kullanılmaya ve geniş bir hedef kitlesine ulaşmaya başlamıştır. SONLARINA DOĞRU, BITKILER ÜZERINDE MUTAJENLERIN VEYA X IŞINLARININ KULLANILMASI ILE MUTASYONLARIN MEYDANA GELME OLASILIĞI VE HIZI ARTIRILMAYA BAŞLANMIŞTIR. 1920 ’li yılların KIRSAL KALKINMA VE TARIMIN GELECEĞI RAPORU - 2021