MÜSİAD KIRSAL KALKINMA VE TARIMIN GELECEĞİ

SAYFA 439 Türkiye’de Tarımsal Örgütlenme Tarımın ülke ekonomisine çeşitli şekillerde katkı yaptığı yadsınamaz bir gerçektir. Ülkelerin ekonomik büyüme ve gelişmesini sağlamaları ve bunu devam ettirmeleri açısından tarım sektörünün de büyüme ve gelişimini sağlaması önemlidir. Tarım sektörünün ekonomik, sosyal, teknik ve çevresel açıdan sürdürülebilir başarıya ulaşmasında en önemli faktörlerden birisi üreticilerin kooperatifler şeklinde örgütlenmesidir. Kooperatifler daha uygun fiyatlı girdi tedariki ve ürün pazarlamasında daha geniş ağ ve daha yüksek fiyat sağlama avantajları ile üreticilere fayda sağlamaktadır. Ayrıca kooperatifler, üreticilerin tek başlarına elde edemeyecekleri rekabet gücünü artırarak ilgili piyasalarda daha fazla söz sahibi olmalarını sağlamaktadır. Ülkemiz tarım sektöründe büyük ölçüde küçük, yetersiz sermayeye sahip aile işletmeleri faaliyet göstermektedir. Bu durum, işletmeler arası iş birliğini, bir diğer deyişle kooperatifleşmeyi yani tarımsal örgütlenmeyi gerekli kılmaktadır. Gelişmiş ülkelerde kooperatiflerin, sanayileşme ve küreselleşmeden pay alma düşüncesiyle yapısal değişimlere uğradıkları gözlemlenmektedir. Bu çerçevede dünyada kooperatif yapısını şirket değerleriyle bütünleştiren, yeni nesil tarımsal örgütlenmeler ortaya çıkmaktadır. Bu kooperatif yapısı ortaklarına daha güvenli pazar ve daha fazla pazarlama gücü sunmanın yanı sıra üretimi katma değeri yüksek ürünlere dönüştürerek, üreticilere ek bir kar imkânı sunmaktadır. Türkiye’de tarımsal kooperatiflerin geçmişi uzun zaman öncesine dayanmaktadır. Ancak kooperatif sayısı ve bu kooperatiflere ortak olan üretici sayıları rakamsal olarak yüksek görünse de kooperatiflerin istenilen düzeyde aktif olduğunu söylemek güçtür. Kooperatifler her ne kadar kâr amacı olmadan kurulan organizasyonlar olsalar da değişen piyasa koşulları ve artan rekabet karşısında hem devamlılığı ve ortaklara fayda sağlama hem de kooperatif maliyetlerini karşılama açısından kâr elde etmeleri gerekmektedir. Bu amaca ulaşmak adına da kooperatiflerin başarılı şekilde yönetilmeleri, ortak kooperatif ilişkilerinin doğru şekilde kurulması ve kooperatiflerin kaynaklarının etkin şekilde kullanılması gereklidir. Tarımsal yapıdan kaynaklanan sosyal, mesleki ve ekonomik sorunların karşılıklı yardımlaşma ve örgütlenme yoluyla giderilebileceği fikri ile ülkemizde de çeşitli amaçlarla üretici örgütlenme modelleri geliştirilmiştir. Türkiye’de tarımsal örgütlenme çabalarının küçümsenecek bir düzeyde olmadığı açıktır. Ülkemizde yaklaşık 150 yıllık bir geçmişi olmasına rağmen kooperatifçilik kültürü istenilen seviyeye ulaşamamıştır. 2021 yılı verilerine göre tarım sektöründe Ticaret Bakanlığı ile Tarım ve Orman Bakanlığı’nın görev ve sorumluluk alanında faaliyet gösteren 11 bin 838 kooperatif bulunmakta olup, bunların ortak sayılarının toplamı ise 3 milyon 600 bin 626’dır 1 . Türkiye’de ayrıca 147 kooperatif bölge birliği ile 8 kooperatif merkez birliği bulunmaktadır. Dünya genelinde ise yaklaşık 702 bin tarımsal kooperatif olduğu bilinmektedir 2 . 2021 VERILERINE GÖRE TÜRKIYE TARIMINDA ÜYE SAYISI ILE KOOPERATIF BULUNUYOR. 3.6 MİLYON 11.838 KIRSAL KALKINMA VE TARIMIN GELECEĞI RAPORU - 2021